WHOIS, bir alan adının sahibi hakkında bilgi sunan küresel bir sorgulama sistemidir. Domain kayıtlarının şeffaf ve izlenebilir olmasını sağlar.
WHOIS sistemi, bireyler ve kurumlar için internet üzerindeki dijital kimliklerin takibini mümkün kılar. Sadece bir web sitesinin kime ait olduğunu değil; kayıt tarihi, süresi, domain yöneticisi, kayıt kuruluşu ve sunucu bilgileri gibi detaylara da ulaşabilirsiniz. Bilgiler; dolandırıcılık, marka takibi, siber güvenlik ve yasal işlemler için oldukça önemlidir.
İçindekiler
WHOIS Ne Anlama Gelir?
WHOIS, “Who is?” yani “Kimdir?” sorusunun teknik bir karşılığıdır. İnternetin yapı taşlarından biri olan sistem, domain sahiplerinin bilgilerini barındırır. WHOIS veritabanı sayesinde herhangi bir alan adının;
- Sahibi (domain registrant),
- Kayıt tarihi ve süresi,
- Kayıt firması (registrar),
- Ad sunucuları (name servers),
- İletişim bilgileri (bazı durumlarda gizli olabilir) gibi bilgilerine ulaşmak mümkündür.
Sistem, internet üzerindeki alan adlarının yönetilmesini sağlayan ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) tarafından düzenlenmektedir.
WHOIS Sorgulama Nedir?
WHOIS sorgulama, belirli bir alan adı hakkında bilgi edinmek için yapılan işlemdir. Sorgulama sonucunda elde edilen veriler, alan adının durumuna göre değişiklik gösterebilir. Bazı alan adlarında tüm bilgiler görünürken bazıları WHOIS gizliliği (privacy protection) hizmeti sayesinde anonim kalabilir.
Bir WHOIS sorgulaması sayesinde şu bilgilere ulaşabilirsiniz:
- Domain sahibi kimdir?
- Alan adı hangi tarihte kaydedildi?
- Ne zaman sona erecek?
- Hangi kayıt kuruluşu üzerinden satın alındı?
- Teknik ve idari yetkili bilgileri nelerdir?
Sorgulama, özellikle bir web sitesinin güvenilirliğini kontrol etmek isteyen kullanıcılar için büyük önem taşır.
WHOIS Sistemi Ne İşe Yarar?
WHOIS sistemi birçok farklı alanda kullanılır ve çeşitli faydalar sunar:
1. Güvenlik ve Doğrulama
Bir web sitesinin gerçek sahibi hakkında bilgi edinerek dolandırıcılık girişimlerinden korunabilirsiniz. Özellikle online alışveriş sitelerinde bu bilgiler önemli ipuçları sunar.
2. Yasal Süreçler
Telif hakkı ihlalleri veya marka hakkı davalarında WHOIS bilgileri, mahkemelerde delil olarak kullanılabilir.
3. Alan Adı Satın Alma
İlgilendiğiniz bir alan adının kime ait olduğunu öğrenip doğrudan iletişime geçerek satın alma teklifinde bulunabilirsiniz.
4. Marka ve Rekabet Takibi
Rakip firmaların yeni domain kayıtlarını takip ederek sektörel analiz yapabilirsiniz.
WHOIS Bilgileri Hangi Detayları İçerir?
WHOIS sorgulamasında öğrenilebilecek bilgiler şunlardır:
- Alan Adı (Domain Name)
- Kayıt Tarihi (Creation Date)
- Son Güncelleme Tarihi (Updated Date)
- Geçerlilik Süresi (Expiration Date)
- Kayıt Firması (Registrar)
- DNS Sunucuları (Name Servers)
- Alan Adı Durumu (Status: active, clientTransferProhibited, vb.)
- Kayıt Sahibinin Adı ve İletişim Bilgileri (eğer gizlenmemişse)
WHOIS Gizliliği (Privacy Protection) Nedir?
WHOIS bilgilerinin halka açık olması zaman zaman kötü niyetli kişilerin eline geçmesine neden olabilir. Spam e-postalar, dolandırıcılık girişimleri gibi sorunlara karşı domain sahipleri bilgilerini gizlemek isteyebilir.
İşte bu noktada WHOIS Privacy Protection hizmeti devreye girer. Kayıt firmaları genellikle ek ücret karşılığında bu hizmeti sunar. Bu sayede kişisel bilgiler yerine firma bilgileri ya da bir proxy adresi gösterilir.
WHOIS Gizliliği’nin Avantajları:
- Kişisel verilerin korunması
- Spam ve istenmeyen e-posta riskinin azaltılması
- Kimlik hırsızlığına karşı koruma
- Güvenlik ve gizlilik artırımı
WHOIS Sorgulama Nasıl Yapılır?
WHOIS sorgulaması yapmak oldukça basittir. Bunun için birçok ücretsiz servis bulunmaktadır. En popüler WHOIS sorgulama siteleri:
- whois.domaintools.com
- who.is
- whois.net
- Hosting firmalarının kendi WHOIS araçları (Turhost, Natro, GoDaddy vb.)
Adım Adım WHOIS Sorgulama:
- Yukarıdaki sitelerden birine girin.
- Alan adını yazın (örnek: ornekdomain.com).
- Sorgula veya ara butonuna tıklayın.
- WHOIS verileri birkaç saniye içinde ekrana gelir.
WHOIS Veritabanları Nasıl Güncellenir?
WHOIS bilgilerinin doğruluğu, kayıt sahiplerinin güncelleme yapmasına bağlıdır. Domain sahibinin bilgilerinde bir değişiklik olduğunda, kayıt firmasına girerek WHOIS verilerini düzenlemesi gerekir.
ICANN, kayıt firmalarına belirli aralıklarla kullanıcı bilgilerini doğrulama yükümlülüğü getirir. Kullanıcılar doğrulama e-postalarını yanıtlamazsa domain geçici olarak askıya alınabilir.
WHOIS ile Alan Adı Sahtekarlığı (Domain Hijacking) Önlenebilir mi?
Tam olarak önlenemez, ancak WHOIS sistemi bu tür dolandırıcılıkların tespitinde önemli bir araçtır. Bir domain üzerinde sahtecilik yapıldığında WHOIS geçmiş kayıtları incelenerek hangi tarihte ve nasıl değişiklik yapıldığı görülebilir. Ayrıca domain kilidi (domain lock) özelliği ile izinsiz transfer işlemleri de önlenebilir.
WHOIS’e Alternatif Sistemler Var mı?
WHOIS sistemi halen yaygın şekilde kullanılmakla birlikte bazı yeni teknolojiler de ortaya çıkmıştır:
- RDAP (Registration Data Access Protocol): WHOIS’in daha modern ve güvenli bir versiyonudur. JSON formatında veri sunar.
- DNS Lookup: Alan adı çözümlerini gösterir ama WHOIS kadar kapsamlı değildir.
