Linux işletim sistemi, 1991 yılında Linus Torvalds tarafından geliştirilen açık kaynak kodlu ve özgür bir işletim sistemidir. Unix benzeri yapısıyla güçlü, stabil ve güvenlidir. Bugün yüzlerce farklı Linux dağıtımı (distro) bulunur. Ubuntu, Debian, Fedora, Mint ve Arch Linux en bilinenler arasındadır.
Linux işletim sistemi avantajları şunlardır:
- Ücretsizdir: Çoğu dağıtım tamamen ücretsiz olarak indirilebilir ve kullanılabilir.
- Açık Kaynaklıdır: Kaynak kodları herkes tarafından incelenebilir ve değiştirilebilir.
- Güvenlidir: Virüslere karşı çok daha dayanıklıdır.
- Hafiftir: Eski bilgisayarlarda bile performanslı çalışabilir.
- Özelleştirilebilirdir: Masaüstü ortamından sistem yapılandırmasına kadar her şey kullanıcıya bırakılmıştır.
İçindekiler
Hangi Linux Dağıtımı Seçilmeli?
Linux kurulumuna başlamadan önce hangi dağıtımı kullanacağınıza karar vermeniz gerekir.
Başlangıç Seviyesi İçin Önerilen Dağıtımlar
- Ubuntu: En popüler dağıtım. Kullanıcı dostu arayüze sahiptir.
- Linux Mint: Windows’tan geçenler için kolay bir geçiş sunar.
- Zorin OS: Görsel olarak Windows’a benzer, yeni kullanıcılar için idealdir.
Orta-İleri Seviye Kullanıcılar
- Fedora: Geliştiricilere hitap eder, güncel paketleri vardır.
- Debian: Kararlı ve güvenli yapısıyla sunucularda çok kullanılır.
- Arch Linux: Tam özelleştirme isteyenler için uygundur.
Eğer Linux’a yeni başlıyorsanız Ubuntu ya da Mint ile başlamanız tavsiye edilir.
Linux Kurulumu İçin Gerekli Hazırlıklar
Linux işletim sistemi kurmadan önce bazı hazırlıkların yapılması gerekir:
Gerekli Malzemeler
- Bir USB bellek (en az 4 GB)
- İndirilen Linux ISO dosyası
- Rufus veya Etcher gibi bir yazılım (ISO’yu USB’ye yazdırmak için)
- Bilgisayarınızda en az 15 GB boş alan
Hazırlık Adımları
- Linux dağıtımını resmi sitesinden indirin (örn. ubuntu.com).
- Rufus (Windows kullanıcıları için) programını indirip kurun.
- USB belleği takın.
- Rufus’u açın ve ISO dosyasını seçin.
- “Başlat” diyerek USB’yi Linux kurulum medyası haline getirin.
BIOS/UEFI Ayarları ve Boot İşlemi
Bilgisayarınızın Linux kurulum USB’sinden başlaması için boot ayarlarını değiştirmeniz gerekebilir.
BIOS veya UEFI’ye Giriş
- Bilgisayar açılırken genellikle F2, F10, DEL veya ESC tuşlarından biriyle BIOS/UEFI’ye girilir.
- “Boot Order” kısmına gidin.
- USB sürücünüzü ilk sıraya alın.
- Değişiklikleri kaydedip çıkın (Save & Exit).
Bilgisayarınız yeniden başladığında Linux kurulum ekranı gelecektir.
Linux Kurulum Adımları (Ubuntu Örneği)
Burada örnek olarak Ubuntu dağıtımıyla kurulumu anlatıyoruz. Diğer dağıtımlar da benzer adımlar içerir.
Kurulum Adımları
- USB’den önyükleme yaptıktan sonra “Ubuntu’yu Kur” seçeneğini seçin.
- Dil seçimini yapın ve “İleri” deyin.
- Klavye düzeninizi seçin.
- Güncellemelerin kurulum esnasında indirilip indirilmeyeceğini seçin.
- Kurulum türünü seçin.
“Diski sil ve Ubuntu’yu kur” (sistemi tamamen siler)
“Yanına kur” (mevcut işletim sisteminin yanına kurar)
“Elle bölümle” (ileri düzey kullanıcılar için)
- Zaman dilimini ve kullanıcı bilgilerini girin.
- Kurulum işlemi başlayacak ve birkaç dakika sürecektir.
- Kurulum tamamlandığında “Yeniden Başlat” butonuna tıklayın.
Kurulum Sonrası Yapılması Gerekenler
Linux kurulumunu tamamladıktan sonra bazı temel ayarları yapmanız önerilir:
İlk Ayarlar
- Güncellemeleri kontrol edin ve yükleyin.
- Türkçe dil paketlerini yükleyin.
- Ekran kartı sürücüsünü yükleyin (özellikle NVIDIA için).
- Sık kullanılan programları yükleyin:
Google Chrome / Firefox, VLC Media Player, LibreOffice, GIMP (fotoğraf düzenleme)
Linux İşletim Sistemi Yazılım Nasıl Kurulur?
Linux’ta yazılım yüklemenin birkaç farklı yolu vardır:
1. Yazılım Merkezi
Ubuntu ve Mint gibi dağıtımlarda grafik arayüzle uygulama kurulabilir.
2. Terminal Üzerinden
Aşağıdaki komutlarla uygulama yüklenebilir: sudo apt install vlc
3. Snap ve Flatpak Paketleri
Modern uygulama paketleme sistemleri olan Snap ve Flatpak de desteklenir.
Linux’ta Dosya Sistemi Nasıl Çalışır?
Linux, ext4 gibi dosya sistemlerini kullanır. Windows’taki “C:”, “D:” gibi sürücüler yoktur.
Önemli Dizinler
- / : Kök dizin, her şeyin başladığı yer.
- /home : Kullanıcı dosyaları burada saklanır.
- /etc : Sistem ayar dosyaları burada yer alır.
- /var : Log dosyaları ve geçici veriler burada tutulur.
